یکی از نوآوری های منحصر به فرد دریانوردان ایرانی، آیین نوروز دریایی است که برای مسافرت در دریاها ابداع شده. دریانوردان ایرانی برای آغاز سفرهای دریایی خود، که غالبا بیشتر از نه ماه از سال به طول می انجامید، از تقویم دریایی استفاده می کردند و مسافرت خود را از روز اول نوروز دریایی، که دریا آرام تر از مواقع دیگر است آغاز می کردند. در این روز مناسکی به مناسبت آغاز سال جدید صید انجام می شده که هنوز هم کماکان در برخی مناطق اجرا می شود.
ضوابط مقررات و خصوصیات این تقویم در طول تاریخ سینه به سینه از ناخدایان با تجربه و قدیمی به دریانوردان و کشاورزان نسل بعد انتقال داده می شود؛ و برای هریک از این زمان ها یکی از حروف الفبا در نظر گرفته شده است. به طور مثال، حرف “ب” نشانه ی نوروز بحری (دریایی) است، حرف “ز” نشانه ی نوروز زراعی است و حرف “س” نشانه ی نوروز سهیلی است.
نوروز بحری
اولین روز نوروز دریایی مصادف با روز اول ماه اوت میلادی (روز دهم مرداد) است. این روز درست مصادف با اتمام طوفان های شصت روزه ی دریا بوده و روزی است که دریا آرام تر از مواقع دیگر است یا از این روز به بعد رفته رفته رو به آرامش می گذارد و دریانوردان وقت سفرهای دریایی خود را با آن تنظیم می کنند. نوروز بحری بیش تر در بین دریانوردان خلیج فارس و عمان مرسوم است و از دیرباز بر اساس حرکت و موقعیت ستارگان و صورت های فلکی بنا شده و مانند سال شمسی یا میلادی ماه های دوازده گانه ندارد.
فصل های تقویم دریایی:
در این تقویم، 365 روز سال به چهار فصل تقسیم می شود. سه فصل اول در تقویم دریایی 100 روز دارد و فصل آخر، که تابستان است، 65 روزه است. صد روز اول تقویم دریایی در حکم بهار و معروف به بهار دریا است. چرا که در این ایام دریا 65 روز پر آشوب را پشت سر گذاشته است و رو به آرامش و سکون دارد. به اصطلاح دریانوردان خلیج فارس در این فصل، دریا مهربان شده است و برای کشتی های بادبانی فصل مناسبی برای آغاز مسافرت در خلیج فارس، دریای سرخ، دریای عمان و حتی دریای آفریقا و چین است.
در تقویم دریایی فصل ها به ده قسمت ده روزه تقسیم می شوند و هر ده روز نزد اهل دریا برای خود ویژگی های خاصی دارند که تمام برنامه ریزی های خود را بر اساس آن انجام می دهند. به طور مثال در سومین دهه از فصل اول تقویم دریایی بادهای کوش جنوبی شروع به وزیدن می کنند و در چهارمین دهه از این فصل شنا کردن در دریا و زمان غواصی به پایان می رسد.
آیین های نوروز دریایی
سال ها پیش در اولین روز نوروز دریایی مردان پیش از رفتن به دریا مقداری برگ درخت خرما بر روی درب منازل خود نصب می کردند و دام های اهلی نظیر گاو، بز، گوسفند، شتر و… با خود به دریا می بردند. این مردمان پیش از آغاز سفر در ساحل به هم رنگ میپاشیدند، شاخ حیوانات را رنگ می زدند و بچه ها ساعت ها به بازی و شنا در دریا میپرداختند. زنان نیز دسته جمعی بعد از غروب به دریا می رفتند. این مردمان اغتقاد دارند که در روز اول نوروز دریای آب دریا شفا دهنده و پاک کننده است و از این طریق رنج و بلا و مصیبت را تا سال دیگر از خود دور می کردند.
آیین های نوروز دریایی، در کشورهایی که از این تقویم استفاده می کنند بی شباهت به یکدیگر نیستند. به طور مثال، دریانوردان سواحل هند و پاکستان در این روز با خود نارگیل و موز به دریا می ریزند و آرزو می کنند که که سالی خوب و آرام در پیش رو داشته باشند. حتی برخی منابع ذکر کرده اند که آیین شنا کردن در دریا به امید داشتن سالی مطهر و خوب در اولین روز تقویم دریایی، از رسوم آیین هندو است.
Persian 
English